สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) | พระสังฆาธิการ

สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค)


 
ประสูติ ๑๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๐๑
สิ้นพระชนม์ พ.ศ. ๒๓๙๒
สถิต วัดราชบุรณ ราชวรวิหาร
ท้องที่ กรุงเทพมหานคร


VIEW : 1,418

เพิ่ม/แก้ไขข้อมูล

พระประวัติ


     สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช มีพระนามเดิมว่า นาค พระองค์ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ แรม ๔ ค่ำ เดือน ๔ ปีขาล จ.ศ. ๑๑๒๐ ตรงกับวันที่ ๑๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๐๑ ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าเอกทัศ รัชกาลสุดท้ายแห่งกรุงศรีอยุธยา

     สันนิษฐานว่าเป็นพระราชาคณะที่ พระนิกรมมุนี มาแต่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็น พระพรหมมุนี เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๓๕๙ ต่อมาได้เลื่อนเป็น พระธรรมอุดม และในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนาเป็น สมเด็จพระพนรัตน เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๓๗๓

ตำแหน่ง

ฝ่ายปกครอง

พ.ศ. ๒๓๘๖ - ๒๓๙๒  เป็น สมเด็จพระสังฆราช แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
 เจ้าอาวาสวัดราชบุรณราชวรวิหาร

สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์


     ครั้นเมื่อถึงวันที่ ๒๓ กันยายน พ.ศ. ๒๓๘๕ ตรงกับวันศุกร์ แรม ๔ ค่ำ เดือน ๑๐ ปีขาล นี้ สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ด่อน) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สิ้นพระชนม์ แล้วโปรดเกล้าฯ ให้ทำเมรุผ้าขาวแล้วพระราชทานเพลิงพระศพ เมื่อวันเสาร์ ขึ้น ๑๓ ค่ำ เดือน ๔ ตรงกับวันที่ ๑๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๘๖

     พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาสมเด็จพระพนรัตน (นาค) ขึ้นเป็นสมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช นับเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อวันพุธ แรม ๑๑ ค่ำ เดือน ๖ ปีเถาะ จ.ศ. ๑๒๐๕ ตรงกับวันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๓๘๖ สถิต ณ วัดราชบุรณะ ทรงดำรงตำแหน่งอยู่ ๖ พรรษา

ดังมีสำเนาประกาศสถาปนาดังนี้

      “ศิริศยุภมัศดุ อดีตกาลพระพุทธศักราช ชะไมยสหัสสังวัจฉะระ ไตรยสตาธฤกฉะอะสีติ ปัตยุบันกาล สะสะสังวัจฉะระ วิสาขมาศกาฬปักษ์เอกาทศะมีตฤตถี พุทธวาระ ปริเฉทกาลอุกฤษฐ สมเด็จบรมธรรม์มฤกมหาราชาธิราชเจ้าผู้ทรงทศพิธราชธรรม์ อนันตคุณวิบุลปรีชาอันมหาประเสริฐ ทรงพระราชศรัทธา มีพระราชโองการมาณพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ดำรัสสั่งพระราชูทิศถาปนา ให้เลื่อนสมเด็จพระพนรัตนขึ้นเป็นสมเด็จพระอริยวงษญาณปริยัติวราสังฆราชาธิบดี ศรีสมณุตปริณายก ติปิฎกธราจารย์ สฤษดิ์ขัติยสารสุนทร มหาคณฤศรทักษิณา สฤษดิสังฆะ คามวาสีอรัญวาสี เป็นประธานถานาทุกคณานิกรจตุพิธบรรพสัช สถิตย์ในพระศรีรัตนมหาธาตุวรวิหารพระอารามหลวง (แล้วมีนามองค์อื่นต่อไป ลงท้ายจึงมีพรว่า) ให้จฤกถฤตฤกาลอวยผล พระชนมายุศมศิริสวัสดิพิพัฒมงคลวิมลทฤฆายุ ในพระพุทธศาสนาจงทุกๆ พระองค์เทอญฯ”

     ในประกาศที่ทรงตั้ง สมเด็จพระสังฆราช (นาค) ดังกล่าวข้างต้นนั้น ได้ระบุไว้ว่าพระองค์สถิต ณ วัดมหาธาตุ ซึ่งขณะนั้นเรียกว่า วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ แต่ในความเป็นจริง สมเด็จพระสังฆราช (นาค) มิได้เสด็จมาสถิต ณ วัดมหาธาตุ เนื่องเพราะขณะนั้นวัดมหาธาตุอยู่ในระหว่างการปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ ซึ่งต้องรื้อลงแล้วทำใหม่ดุจสร้างใหม่ทั่วทั้งพระอาราม โดยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมีพระราชดำริที่จะให้เป็น ที่อยู่จำพรรษาของภิกษุสามเณรได้ ๑,๐๐๐ รูป จึงได้เริ่มลงมือปฏิสังขรณ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๘๗ จนสิ้นรัชกาลที่ ๓ ก็ยังไม่เสร็จสมบูรณ์ดี จวบจนต้นรัชกาลที่ ๔ จึงสำเร็จบริบูรณ์ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) จึงสถิต ณ วัดราชบุรณะ จนถึงสิ้นพระชนม์

     อาจกล่าวได้ว่า ธรรมเนียมการแห่สมเด็จพระสังฆราชมาสถิต ณ วัดมหาธาตุ ก็เป็นอันเลิกไปตั้งแต่สมัยของ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) นับแต่นั้นเป็นต้นมา สมเด็จพระสังฆราชเคยสถิตอยู่ ณ พระอารามใด เมื่อก่อนที่จะเป็นสมเด็จพระสังฆราช ก็จะยังสถิตอยู่ ณ พระอารามนั้นสืบไป ดังที่ถือปฏิบัติเป็นธรรมเนียมกันต่อมาจวบจนถึงทุกวันนี้

พระอวสานกาล


     สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค) สิ้นพระชนม์เมื่อปีระกา ตรงกับ พ.ศ. ๒๓๙๒ ในรัชกาลพระบามสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชเป็นเวลา ๖ ปี

สมณศักดิ์


เป็น พระราชาคณะ ที่ พระนิกรมุนี
เป็น พระราชาคณะชั้นเทพ ที่ พระเทพโมลี
พ.ศ. ๒๓๕๙ เป็น รองสมเด็จพระราชาคณะ มีราชทินนามตามที่จารึกในหิรัญบัฏว่า พระพรหมมุนี ศรีวิสุทธิญาณนายกติปิฎกธรา มหาคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
พ.ศ. ๒๓๗๓ เป็น สมเด็จพระราชาคณะ ที่ สมเด็จพระพนรัตน ปริยัติวราวิสุทธิสังฆาปรินายก ติปิฎกธราจารย์สฤทธิขัติยสารสุนทร มหาคณิศรบวรวามะคณะสังฆาราม คามวาสี อรัญวาสี
พ.ศ. ๒๓๘๖ ทรงได้รับการสถาปนาเป็น สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า สมเด็จพระอริยวงษญาณ ปริยัติวราสังฆราชาธิบดี ศรีสมณุตมปรินายก ติปิฎกธราจารย์ สฤษดิ์ขัติยสารสุนทร มหาคณฤศรทักษิณา สฤษดิสังฆะคามวาสี อรัญวาสี เป็นประธานถานาทุกคณานิกร จัตุพิธบรรพสัช

ที่มา


ลานธรรมจักร
ทำเนียบพระราชาคณะชาติภูมิกรุงเทพมหานคร


แจ้งเพิ่มข้อมูล info@sangkhatikan.com

www.sangkhatikan.com สร้างขึ้นเพื่อให้ผู้ที่สนใจ ศึกษาข้อมูล และเป็นที่รวบรวมข้อมูลพระสังฆาธิการทั่วประเทศ
ทางผู้จัดทำขออนุญาติ เจ้าของรูปและข้อมูลทุกท่าน ที่นำมาเผยแพร่

พระสังฆาธิการ : sangkhatikan.com
สำนักงานweb : วัดสำโรงเหนือ อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ ๑๐๑๓๐
E-mail : info@sangkhatikan.com
Facebook